BOŞALTIM SİSTEMİ

 

1. Boşaltım Nedir?

Hücrelerde yaşamsal faaliyetler sonucu atık maddeler oluşur.Ayrıca vücuda fazla alınan ve kullanılmayan artık maddeler de bulunmaktadır.Artık ve atık maddelerin vücuttan uzaklaştırılmasına boşaltım denir.Bu olayın gerçekleştiği sistem de boşaltım sistemidir.

Vücutta oluşan artık maddeler (Fazlalık olanlar): Su, vitamin ve mineral

Vücutta oluşan atık maddeler (Zararlı maddeler): Karbondioksit, üre, ürik asit, amonyak

2. Boşaltım Sistemi Organları

 

 

1. Böbrekler

• Kan içindeki atık maddelerin süzüldüğü organdır.
• Süzülen üre, fazla su ve tuz idrarı oluşturur.
• Böbrek atardamarı ile gelen kan böbreklerde süzülür.
• Yararlı maddeler böbrek toplardamarı ile tekrar vücuda kazandırılır.
• Böbrek içerisinde Nefron (Süzme cisimcikleri)'da kan süzülür.
• Her bir böbrekte bir milyon nefron vardır.

Böbrek atardamarı: Temiz kan taşır (Oksijen miktarı fazla), ancak içerisinde süzülecek madde miktarı fazladır.

Böbrek toplar damarı: Kirli kan taşır (Karbondioksit miktarı fazla), ancak süzülecek madde miktarı azalmıştır.

• Böbrekler bel omurlarının yanında 2 tanedir.
• Şekli fasulyeye benzer.
• Böbrekler yaklaşık 10 cm uzunluğundadır.

Böbreğin Görevleri

1. Vücudun su ve mineral dengesini sağlamak

2. Fazla olan su, tuz, vitamin (B ve C) ve mineralleri idrarla dışarı atmak.

3. Zararlı maddeleri idrarla dışarı atmak.

4. Kanın asit-baz dengesini sağlamak.[SPOT 1]

2. Üreter (İdrar borusu)

İdrarın, idrar kesesine taşınmasını sağlar.

3. İdrar Kesesi (Mesane)

İdrarı geçici depolar.

4. Üretra (İdrar kanalı)

İdrarın dışarı atılmasını sağlar.

C- Boşaltım Nasıl Gerçekleşir

1.Kan, böbrek atardamarı yoluyla böbrekleri gelir ve nefronlar da süzülür.

2.Kan içindeki yararlı maddeler, süzülme sırasında nefronlar da emilir ve tekrar kana geçer.

3.Süzülerek temizlenen kan, böbrek toplardamarı ile böbreklerden çıkar.

4.Süzülmeden sonra kalan mineraller, su, vitamin, üre ve ürik asit idrarı oluşturur.

5.Oluşan idrar, üreter ile idrar kesesine taşınır ve burada toplanır.

6.İdrar üretra ile vücuttan dışarı atılır.[SPOT 2]

 

Not: Böbrek atardamarında temiz kan, böbrek toplardamarında ise kirli kan bulunur. Böbrek çalışması sırasında oksijeni kullanır ve karbondioksit üretir. Kan içindeki atık maddeler uzaklaştırılırken kan kirlenmiş(Karbondioksit bakımından zengin) olur.[SPOT 3]

D- Atık Maddeleri Vücudumuzdan Uzaklaştıran Organlar

1. Deri: Terleme yoluyla vücuttaki fazlalık su ve tuzu dışarı atar.

2. Akciğerler: Hücre içi solunum sonucu oluşan karbondioksit ve suyun dışarı atılmasını sağlar.

3. Kalın bağırsak: Su, safra ve besin atıklarının dışarı atılmasını sağlar.

4. Karaciğer: Proteinlerin sindirilmesi sonucu oluşan amonyağı üreye çevirir.

5. Böbrekler: Kan içindeki atık maddeleri süzerek idrarı oluşturur.

 

E- Boşaltım Sistemi Sağlığını Korumak İçin Yapılması Gerekenler

1. Günde en az iki litre su içilmelidir.

2. İdrar fazla tutulmamalıdır.

3. Ayaklar kuru ve sıcak tutulmalıdır.

4. Diş çürükleri ve boğaz iltihabı tedavi edilmelidir.

5. Aşırı tuzlu, baharatlı, kızartılmış ve acı besinler fazla tüketilmemelidir.

6. Alkol ve sigara kullanmamalıyız.

7. Böbrek iltihabı rahatsızlıklarında tedavi yarıda kesilmemeli ve ilaçlar zamanında  alınmalıdır.

8. Kişisel temizliğe dikkat edilmelidir.

 

F- Boşaltım Sistemi Hastalıkları

1.Böbrek Yetmezliği (Üremi)

Böbreğin görevini kısmen ya da tamamen yerine getirememesidir.

Böbrek nakli ya da diyaliz makinesine bağlanarak yaşayabilir.

Diyaliz makinesi su, üre, ürik asit ve minerallerin kandan süzülerek kanın temizlenmesini  sağlar. Bu yöntem, kalıcı tedavi sağlamaz.

 

Böbrek yetmezliğine yüksek tansiyon, şeker hastalığı, diş çürükleri ve aşırı ilaçların bilinçsizce kullanımı neden olmaktadır.

2.Böbrek İltihabı (Nefrit)

Nefronların iltihaplanmasıdır.

Bel ağrısı, idrar tutamama, ateşlenme belirtileri vardır.

3.Böbrek Taşı

İdrardaki minerallerin(madensel tuz) böbrek veya idrar yollarında çökmesi ile oluşur.

Taş kırma cihazı ile kırılabilir. Kırılamayanlar taşlar ameliyatla alınır.

İlaç, taş kırma ve diyaliz cihazları boşaltım sistemi hastalıklarının tedavisinde  kullanılan teknolojik gelişmelerdir.

4. Albümin

Nefronların görevini yapamaması sonucu proteinlerin idrara geçmesi hastalığıdır.