ELEKTRİKSEL DİRENÇ VE BAĞLI OLDUĞU FAKTÖRLER

A-Direnç Nedir?

• Maddelerin elektrik enerjisinin iletimine karşı gösterdiği zorluğa elektriksel direnç denir.
• Direnç R harfi ile gösterilir.
• Direnç birimi Ohm dur.
• Direnç  Ω (Omega) simgesi ile gösterilir.
• Direnç Ohmmetre ( Dirençölçer ) ile ölçülür.
• Yalıtkan maddelerin direnci çok fazladır.
• Bu nedenle elektriği iletmezler.
• İletkenlerin direnci ise azdır.
• Elektrik kablolarının direnci az olduğu için, fazla bir enerji kaybı olmadan elektriği iletir.
• Ampul, elektrik sobası gibi araçların direnci fazla olduğu için, elektrik enerjisi ısı enerjisine dönüşür.

Direnç Nelere Bağlıdır?

• Bir iletkenin direnci, iletkenin uzunluğuna, kalınlığına ve cinsine bağlıdır.
• Direnç iletkenin uzunluğu arttıkça artar, dik kesit alanı (kalınlığı) arttıkça azalır.[SPOT 1]

Not:

Metallerin dirençlerinin küçükten büyüğe sıralaması

 Gümüş, Bakır, Altın, Alüminyum, Tungsten, Çinko, Nikel, Demir, Kalay, Kurşun şeklindedir.

• Uzun telin kısa tele göre,
• İnce telin kalın tele göre,
• Nikel telin bakır tele göre direnci fazladır.
• Bir elektrik devresinde direnç arttıkça ampulün parlaklığı azalır.[SPOT 1]

B-Ampul

• Ampul elektrik enerjisini ısı ve ışık enerjisine çevirir.
• Ampulde ışık oluşturmak için kullanılan tellere filaman denir.
• Filaman çoğunlukla tungsten metalinden yapılır.
• Filaman 3000 °C sıcaklığa kadar ısınarak akkor haline gelir.
• Ampulünde bir direnci vardır. Bu yüksek direnci daha da artırmak için filamanın uzun ve ince yapılır.

C-Reosta

• Ayarlanabilen dirence reosta denir.
• Reostanın direnci arttıkça devredeki ampulün parlaklığı azalır.[SPOT 2]

Reosta'nın kullanıldığı yerler

1. Radyo ve bilgisayar hoparlöründe sesi ayarlamak için

2. Bazı lambalarda ampulün parlaklığını değiştirmek için

3. Ütü, elektrik sobası, bulaşık makinesi, çamaşır makinesi gibi araçlarda ısı ayarlamada kullanılır.

Şekildeki reosta ile yapılmış devrede;

Sürgü 1 yönünde hareket ettiğinde uzunluk azaldığı için direnç azalır, ampulün parlaklığı artar.

Sürgü 2 yönünde hareket ettiğinde uzunluk arttığı için direnç artar, ampulün parlaklığı azalır.

Not: Bütün devre elemanlarının az veya çok direnci vardır. Eğer devre elemanının direnci fazla ise ısınır. Çok fazla ısınması sonucu yangına sebep olabilir. İnce bakır kablodan yapılmış üçlü prizlere elektrik sobası gibi araçlar takıldığında kablonun çok ısınması sonucu yangın çıkabilir.

Devre elemanlarının sembolleri