Ders : Sosyal Bilgiler

Kültürel Zenginliğimiz

Kültür: tarihsel ve toplumsal gelişme süreci içinde yaratılan her türlü değerlerle bunları kullanmada, sonraki kuşaklara iletmede kullanılan, insanın doğal ve toplumsal çevresine hakimiyetinin tüm araçlarına denir.

Türkiye’nin kültürel yapısı, tarihinde var olan çeşitlilikten gelir. Ülkemiz yedi coğrafi bölgeye ayrılmıştır.  Kültür, ülkeden ülkeye değişebileceği bir ülke içinde bölgeden bölgeye hatta yöreden yöreye de değişebilir. Birbirine çok yakın iki bölge arasında bile kültürel farklar olabilir.

Ege Bölgesi’nde zeybek oynanırken Karadeniz Bölgesi’nde horon oynanır.

Ege Bölgesi’nde zeytin bol miktarda yetiştirildiğinden bu durum yemeklerine de yansımıştır. Yemekleri genellikle zeytinyağlı ve bitki ağırlıklıdır. Karadeniz Bölgesi’nde ise yemekleri genellikle tereyağlı ve balık ağırlıklıdır.

Yöreler arasındaki bu kültürel farklılıkların sebepleri şunlardır:

* Türkiye’nin yeri, coğrafi konumu,
* Eğitim,
* Yüzey şekilleri,
* Gelenek ve görenekleri,

Yemeklerimiz

* İklimi ve bitki örtüsü kültürel farklılığın oluşmasında etkin nedenler arasında sayılabilir. Karadeniz Bölgesi’nde bol ormanlık yapısı ve yağmurlu olmasından dolayı köy evleri ağaçtan yapılır. Evlerde çatı bulunur.Bölgenin iklimi ve bitki örtüsü insanların yaşamına, barınma ve beslenmesine etki eder. Yöreler arasında farklı ev tipi ve yemek çeşitleri görülür.Hayvancılıkla uğraşan Doğu Anadolu Bölgesi’nde daha çok et yemekleri yapılır.

Balıkçığın yaygın olduğu Karadeniz Bölgesi’nde ise balıklı yemek türleri yapılır.Bazı yemeklerimiz ve tatlılarımız adeta bulunduğu bölge ile özdeşleşmiştir.
Mantı denince akla Kayseri, Oltu Kebabı ya da Cağ kebabı denince Erzurum akla gelmektedir. Ya da Karadeniz’in hamsili pilavı, Gaziantep’in baklavası, Kahramanmaraş’ın dövme dondurması, Mersin’in tantuni ve cezeryesi o yöreyle özdeşleşmiştir.

 

 

 Mantı

 Kayseri

 Pastırma

 Kayseri

 Kara Lahana

 Trabzon

 Çay

 Rize

 Leblebi

 Çorum

 Elma

 Amasya

 Fındık

 Ordu-Giresun

 Keşkek

 Aydın-Muğla

 Haşhaş, sucuk

 Afyon

 Kaymak

 Afyon

 Kumru, boyoz,

 İzmir

 İnegöl Köfte

 Bursa

 İskender Kebap

 Bursa

 Şeftali

 Bursa

 Şalgam Suyu, kebap

 Adana

 Dondurma

 Kahramanmaraş

Kültürel zenginliğimizin bir başka kanıtı da mimari eserlerimizdir. Evler, köprüler, sarayla vb. gibi eserler tarihimizin tanıklarıdır. Geçmişle günümüz arasında köprü olan bu eserler Türk mimarisinin en güzel örneklerini oluşturmaktadır. Bu kültürel öğelerimizin korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması hepimizin görevidir. Bu doğrultuda ülkemizin çeşitli bölgelerinde geleneksel Türk evleri koruma altına  alınmıştır. Safranbolu, Beypazarı,Amasya evleri birer müze konumundadır.

Ülkemizin kültürel özellikleri sadece mimari ve sanatla sınırlı değildir. Yöresel yemeklerimiz, dokumalarımız, sporlarımız da bu zenginliğe katkı sağlamıştır. Eskişehir’in lüle taşı, Erzurum’un oltu taşı, Afyon’un mermeri, Kütahya’nın porseleni, Edirne’nin Kırkpınar yağlı güreşleri kültürel zenginliklerimizdendir.

Günümüzde ülkemizin hemen hemen her yöresinde modern, çağımın şartlarına uygun giysiler giyilmektedir. Yöresel kıyafetleri ise ancak kına, nişan, düğün gibi törenlerde veya halk oyunlarında görebilmekteyiz.

Geleneksel El Sanatlarımız

Yöresel giysiler kadar önemli olan diğer bir kültür ögemiz de el sanatlarımızdır. El emeği ve göz nuruyla oluşturulan el sanatlarımıza, Anadolu insanının duyguları yansımıştır.
Adıyaman ………………………… Kilim

Siirt ………………………………… Battaniye

Isparta ……………………………  Halı

Bünyan(Kayseri) ……………    Halı

Kütahya…………………………   Çinicilik-Porselen

Nevşehir ………………………    Çömlekçilik

Afyon ……………………………   Mermer

Gaziantep ……………………    Bakırcılık

Ebru   sanatı, hayvan ödü ile hazırlanmış suyun üzerine at kuyruğundan yapılmış fırça ve bız denilen çeşitli aletler ile desenlerin yapılması ve bunların kâğıt üzerine geçirilmesi ile yapılır. Bu sanat günümüzde hobi olarak yapılmaktadır, eski önemini yitirmiştir.

Folklor Kültürümüz

Belirli bir bölge halkı arasında ortak olan ve içinde halkoyunları, masallar, müzik, masallar, müzik, dans, efsaneler, atasözleri, şakaların yer aldığı kültür unsurların bütününe folklor denir.

Ülkemizde halk oyunları bölgelere göre çeşitlilik göstermektedir. Ege bölgesi düğünlerinde “zeybek” oyunu oynanırken Karadeniz’de “horon”, Güneydoğu Anadolu’da “halay”, Trakya’da “hora”, İç Anadolu’da ise “misket” oyunu oynanır. bölgelere göre bu  değişimin başlıca nedenleri yaşanılan yörenin iklimi, bitki örtüsü, coğrafi koşulları ile gelenek ve görenekleridir.

Önemli Kişilerimiz

Ülkemizde bazı büyük düşünür, alim olan insanlar yaşadıkları bölge ile sembolleşmiştir.

Mevlana :

İran’da doğdu. Babası ile birlikte Konya’ya yerleşen Mevlana, medreselerde din dersleri verdi. En önemli eseri Mesnevi’dir. Her yıl Mevlana’nın ölüm yıl dönümdü olan 17 Aralık’ta, Konya’da büyük bir katılımla Şeb-i Arus törenleri düzenlenir.

 

Nasreddin Hoca           (Akşehir-Konya)
Evliya Çelebi
Yunus Emre                Eskişehir
Hacı Bektaşı Veli          Nevşehir

Halk Ozanlarımız:

Karacaoğlan              Osmaniye
Dadaloğlu                 Kayseri
Pir Sultan Abdal         Sivas
Köroğlu                     Bolu
Neşet Ertaş                Kırşehir
Özay Gönlüm             Denizli